Alles is leegte

Er is een boek in de Bijbel dat je waarschijnlijk overslaat als je op zoek bent naar troost. Het heet Prediker. Het leest als een koude douche in plaats van een warme deken. En dat is precies waarom ik het goed vind.

Relax… relax, ik kom in vrede. Even tussendoor: dit is geen bijbelstudie. Geen halleluja moment. Geen oproep tot bekering of inzameling.

Ik weet dat je misschien denkt: ugh, daar gaan we weer, iemand die God in de strijd gooit terwijl ik gewoon m’n dag probeer te overleven en even tussendoor een blog probeer te lezen. Maar wacht nog even.

Ik wil het hebben over een tijdloze tekst die vandaag de dag nog steeds raakt. Zelfs als je niks met God hebt. Zelfs als je niks met jezelf hebt op dit moment.

Lees maar gewoon. Als je erin zit, snap je vanzelf waarom.

Geen verhalen over wonderen. Geen beloning voor goed gedrag. Geen verlossing aan het eind.

Alleen dit: alles is leegte.

Zand dat tussen je vingers verdwijnt. Tijd die je vergeet. Mensen die komen en gaan, inclusief jij.

En soms heb je daar meer aan dan nog een heftige blog over Batman.

Eet. Werk. Heb lief als je durft. Wees niet te rechtvaardig, maar ook niet te roekeloos. Laat je haar los. Betaal je rekeningen.

En als je geluk hebt, vergeet je het belang van het waarom voor een paar uur. Soms is het niet groots of helder. Maar gewoon iets kleins waar je vandaag op terug kunt vallen. Iets eenvoudigs dat je net even omhoog houdt.

Ja, alles is leegte. Dat klinkt misschien als iets wat je op Insta ziet of hoort in een TikTokfilmpje, terwijl je al 1,5 uur aan het doomscrollen bent. Het is half twee ’s nachts. Je zou allang moeten slapen. Je wekker gaat weer om zeven uur.

Maar als je zelf wankelt, is leegte geen concept. Het is geen gedachte. Het is een tunnel waar je in zit zonder uitgang. Een ruimte die niet stil is maar beklemmend.

Het is wakker worden en denken: is dit het dan? Nog steeds? Alweer?

Ik spreek vaak mensen die niet per se uit het leven willen stappen, maar die simpelweg niet meer weten hoe ze verder moeten.

Als dit het is, als elke dag voelt als een kopie van gisteren en niets écht verandert, dan zeggen ze: “Dan hoeft het niet meer van mij, Shanique.”

Niet omdat ze het leven willen verlaten, maar omdat het leven hén lijkt te hebben verlaten. Omdat het te veel is en te weinig tegelijk. Wat ooit helder was, is nu dof geworden.

Niet omdat ze zwak zijn, maar omdat ze te lang sterk zijn geweest.

Ze zijn moe. Niet alleen lichamelijk, maar in hun wezen. Omdat elke dag voelt als een herhaling van iets wat ooit hoopvol begon, maar nu eindeloos is geworden.

Soms is er iets concreets dat hen onderuit trekt. Een verlies. Een burn-out. Een scheiding. Iets dat je kunt aanwijzen.

Maar vaker zijn het meerdere dingen tegelijk. Verstrikt, door elkaar, zoals een paar sieraden die je zonder erbij na te denken in een doos hebt gegooid.

Als je ze eruit haalt, zitten ze in de knoop. Ketting in oorbel, armband door het slotje van een ander.

Je probeert het los te maken, maar hoe meer je eraan trekt, hoe vaster alles komt te zitten. Op een gegeven moment denk je: ik geef het op, ik gooi het gewoon weg.

Maar je doet het niet. Want het betekent iets voor je. Dus blijf je priegelen, schuiven, uit elkaar halen. Niet omdat je nog hoop hebt, maar omdat het ooit mooi was. En je hoopt dat je het nog kunt redden.

En dan is er nog die andere vraag. Want wie schreef dit eigenlijk?

Er wordt al eeuwen gespeculeerd over de auteur van Prediker. Sommigen geloven dat het Salomo was vanwege de manier waarop hij wordt omschreven: ‘zoon van David, koning in Jeruzalem’.

Anderen denken dat het later is geschreven, door iemand die de stem en stijl van Salomo gebruikte als spiegel. Het is nooit helemaal zeker geworden. Maar ergens maakt het ook niet zoveel uit.

Want de inhoud blijft staan. Of het nu van Salomo komt of van iemand die in zijn geest schreef, de boodschap is helder, en die raakt.

De zoon van koning David, die bekendstond als de man naar Gods hart. Salomo erfde niet alleen een troon, maar ook een opdracht. Hij begon als een jonge koning die God niet om rijkdom of wraak vroeg, maar om wijsheid.

En hij kreeg die ook. Meer dan wie dan ook. Hij bouwde een koninkrijk vol pracht. Liet tempels oprichten, handelde met vreemde landen, schreef spreuken en gezangen.

Er kwamen vrouwen, honderden. Er kwamen paleizen, paarden, goud. Hij was op het hoogtepunt van alles wat een mens kan bereiken. Zijn naam stond gelijk aan succes, inzicht, leiderschap.

Een man van status, pracht en zingeving. Gods gouden kind.

En toch raakte hij onderweg ook iets kwijt. Zijn leven werd groter, voller, rijker, maar ook drukker, duisterder, ingewikkelder.

Hij raakte verstrikt in zijn macht. In politieke allianties. In andere religies. Er kwamen twijfels. Afleidingen. Dingen die hem van binnen leeg begonnen te maken.

Dus als hij werkelijk de schrijver is van Prediker, dan schrijft hij niet als de man die nog op de top van zijn glorie staat. Hij schrijft als iemand die alles gehad heeft en zich afvraagt: waarom dan nog?

“De wijze heeft geen voordeel boven de dwaas; beiden sterven.” (Prediker 2:16)

Een scherpe observatie: het maakt niet uit hoeveel je weet of bereikt. Uiteindelijk wacht ons allemaal hetzelfde einde. Terug in de aarde, as tot as, stof tot stof. Dat besef kan alles in een ander licht zetten.

En toch… komt juist hij uit op dit: “Lucht en leegte,” zegt de leraar, “alles is leegte.” (Prediker 1:2)

“Alles is leegte.”

“De wijze sterft net als de dwaas.”

“Wat geweest is, zal weer zijn.”

Ik weet nog dat ik het las en dacht: wacht… wat?

Dit is Salomo. Niet zomaar iemand. Dit is de slimste man die ooit heeft geleefd, zeggen ze. En toch schrijft hij dit.

En als jij dat nu ook denkt: hoe kan dat nou?, dan zie je het niet verkeerd. Dan zit je precies goed. Want hoe meer je weet, hoe duidelijker het wordt: wijsheid redt je niet.

Inzicht voorkomt geen leegte. Verstand helpt je niet door verlies. Salomo’s rijkdom beschermde hem niet tegen een innerlijke honger.

Zijn vrouwen vulden de leegte niet. Niet in zijn bed, en al helemaal niet daarbuiten. Zijn tempel bracht geen rust in zijn hoofd.

Mensen denken dat ze uniek zijn in hun pijn of zoektocht, maar Prediker zegt: nope, deze cirkel draait al eeuwen.

Mensen blijven zoeken, blijven hopen dat er íets is dat hen redt van de zinloosheid. Maar zelfs de meest gezegende onder ons komt tot deze conclusie: “Je kunt beter genieten van het moment, vrezen wat groter is dan jij, en je werk gewoon doen.”

Misschien draait het leven niet om weten, maar om weten dat je het niet weet.

Prediker is geen falen van wijsheid. Het ís wijsheid.

De hoogste vorm ervan, als je het mij vraagt. Niet de wijsheid die zegt: “Ik snap het.” Maar de wijsheid die zegt: “Ik snap dat ik het nooit helemaal zal snappen, en dat is oké.”

En als het echt allemaal niet uitmaakt… WAT MAAKT HET DAN NOG UIT!?

Dan kun je net zo goed nog een dag blijven. Of iets kleins doen voor een ander. Of een gesprek voeren met iemand die je anders voorbij zou lopen. Even stilstaan in plaats van meteen doorgaan naar de volgende taak.

En dan zit je er maar gewoon. En dat is oké.

Doe wat. Of niks. Misschien zeg je iets liefs tegen iemand bij de kassa. Misschien wandel je een stukje. Misschien niet.

Misschien maak je havermout. Misschien brandt het aan. Misschien boeit het je niet meer, dus eet je chips.

Misschien komt er morgen wél iets wat je wil vasthouden. Misschien niet.

Soms ontstaat betekenis niet door zoeken, maar door blijven. Niet omdat je moet. Niet omdat het mag. Maar gewoon… omdat je er bent.

En wie weet open je een boek dat tijdloos blijkt, terwijl je dacht dat het niet voor jou was. En wie weet vind je iets. Of niks. Maar je bent wel op weg.

Ga maar zoeken. Of niet. Maar blijf in ieder geval even hier.

Benieuwd geworden naar Prediker?

Via deze link kun je het zelf lezen. Blader erdoorheen in je eigen tempo, hoofdstuk voor hoofdstuk.